Seuls mes yeux resteront...: ruimte om kunst anders te zien

Edo Dijksterhuis

 

 

Kunst is een universele taal, te begrijpen voor iedereen. Je hoort het vaak maar niets is minder waar. Kunst is een vorm van communicatie, die zich beter later gebruiken en begrijpen door hen die de woorden en grammatica hebben bedacht. In het geval van moderne en hedendaagse beeldende kunst: de westerling.

 

 

In de video Walking and Talking, valt de hoofdpersoon – een vrouw maar we kunnen hier makkelijk kunstenaar Hamza Halloubi in herkennen – van haar geloof in die kunst. Lopend door de zalen van Tate Modern realiseert zij zich dat alle middelen die haar ter beschikking staan als niet-westerse kunstenaar, feitelijk geleend zijn. Het enig echt eigene zijn lopen en praten. Dat komt ook tot uiting in de voortdurend rondstappende benen over het ronde scherm en de ondertiteling die de cirkel dwars doormidden snijdt.

 

Er spreekt een soort berusting uit, tot het venijnige staartje. De camera zoomt in op een wit doek, prototype abstract kunstwerk dat zich schijnbaar nergens iets van aantrekt. Volgens de verteller lijdt het echter aan niet-zwart, niet-vrouw, niet-anders zijn. Kortom: deze dominante kunstvorm lijdt aan diversiteit. Een beetje zoals leden van de identitaire beweging durven te beweren dat de witte heteroman een uitstervende soort is die bescherming behoeft.

 

Ondanks de felle toon is Halloubi’s werk een van de genuanceerdste geluiden in het identiteitspolitieke debat dat de laatste jaren de kunstwereld beheerst. Hij erkent de waarde van het dominante kunsthistorische discours maar eist er een plaatsje naast, niet in plaats ervan. Hij vraagt ruimte, vooral in het hoofd, om dingen anders te bekijken.

 

Dat blijkt ook uit twee andere video’s. In Falling fixeert de camera een klassiek standbeeld totdat het beeld met een bonk op wit gaat. In Transfer zien we een jonge vrouw haar hoofddoek afdoen en over de lens gooien. In het eerste geval kun je je afvragen wie er nou valt, sculptuur of kijker. In het tweede wordt het stereotype van de passieve moslimvrouw onderuitgehaald en draait zij de rollen om.

 

De tentoonstelling Seuls mes yeux resteront pour surveiller en hanter, et changer vos rêves en chaos wordt gecomplementeerd door schilderijen die Halloubi maakte als kunstacademiestudent in Tanger en meenam toen hij ging doorstuderen in Gent en aan de Rijksakademie. Onderweg schilderde hij ze over en schuurde lagen weg – een soort dagboek van zijn eigen veranderende perspectief. De afbeeldingen zijn nu nabeelden. Of juist visioenen van wat nog kan komen. De werken verraden een groot vertrouwen in het vernieuwend potentieel van de kunst. En die kunst is geen nulsomspel, waarbij één partij wint en de ander verliest. open questions.